Witold Szolginia. Tamten Lwów tom 1: Oblicze miasta
Z ideÄ… napisania tej książki, z pomysÅ‚em na niÄ…, nosiÅ‚em siÄ™ od lat. TkwiÅ‚a we mnie, uwieraÅ‚a mnie w sercu i w pamiÄ™ci, prosiÅ‚a siÄ™ na Å›wiat. Cokolwiek robiÅ‚em, czymkolwiek siÄ™ zajmowaÅ‚em – wciąż czuÅ‚em jÄ… w sobie, ciÄ…gle o niej myÅ›laÅ‚em.
Tamten Lwów t. 1 Oblicze miasta otwiera oÅ›miotomowÄ… opowieść o Lwowie autorstwa Witolda Szogini, jednego z najwiÄ™kszych znawców tego miasta. Oblicze miasta to spojrzenie na Lwów z szerokiej perspektywy. To opis najważniejszych jego skÅ‚adników – panoram, placów, parków, ogrodów, struktury wodnej, Å›wiÄ…tyÅ„, gmachów publicznych czy pomników. Jest to opowieść CzÅ‚owieka zakochanego bez pamiÄ™ci w mieÅ›cie swojej mÅ‚odoÅ›ci przetykana cytatami i wspomnieniami wielkich lwowiaków – Jana Parandowskiego, StanisÅ‚awa Wasylewskiego, Józefa Wittlina, StanisÅ‚awa Lema i innych. Po lekturze książki czytelnik może odczuwać pewien niedosyt. Można to porównać z pierwszÄ… wizytÄ… w jakimÅ› nowym, piÄ™knym mieÅ›cie. Już coÅ› siÄ™ widziaÅ‚o, już coÅ› siÄ™ wie, ale to ciÄ…gle maÅ‚o. W takiej sytuacji rodzi siÄ™ czÄ™sto postanowienie – ja tu muszÄ™ jeszcze wrócić. Tamten Lwów t.1 daje ogólny, ale bardzo systematycznie przedstawiony opis Lwowa. ZachÄ™ca do gÅ‚Ä™bszego poznania tego piÄ™knego miasta i jego zÅ‚ożonej historii.
Ostatni rozdziaÅ‚ pt. Krajobrazy serdeczne to kilkanaÅ›cie wierszy Autora pisane baÅ‚akiem – jÄ™zykiem którym posÅ‚ugiwaÅ‚a siÄ™ wiÄ™kszość mieszkaÅ„ców przedwojennego Lwowa – przynajmniej w mniej oficjalnych kontaktach. DziÅ› jÄ™zyk ten już nie istnieje, odszedÅ‚ wraz z polskim Lwowem.
Bardzo ważna jest ilustracja z I strony okÅ‚adki. Przedstawia jednego z dwóch lwów stojÄ…cych niegdyÅ› przed Pomnikiem ChwaÅ‚y na Cmentarzu OrlÄ…t. Pomimo odbudowy cmentarza lew nie powróciÅ‚ na swoje dawne miejsce (prawdopodobnie rzeźba stoi przy drodze wyjazdowej ze Lwowa w stronÄ™ Tarnopola). Nie odtworzono też piÄ™knej kolumnady. ZdjÄ™cie to dopeÅ‚nia w sposób jednoznaczny pierwszy wyraz tytuÅ‚u książki – Tamten, czyli już nieistniejÄ…cy. Trzeba też pamiÄ™tać, że lew byÅ‚ przez wieki symbolem Lwowa, mieszkaÅ„cy utożsamiali siÄ™ z cechami króla zwierzÄ…t. Ten z Cmentarza OrlÄ…t patrzy dumnie, a jednÄ… Å‚apÄ™ trzyma na tarczy z napisem Zawsze wierny.
W książce znajduje siÄ™ bogaty materiaÅ‚ ilustracyjny – zarówno archiwalne zdjÄ™cia jak i grafiki Autora
Witold Szolginia. Tamten Lwów tom 2: Ulice i place
Kolejna książka Witolda Szolgini (1923–1996), jednego z najwiÄ™kszych znawców Lwowa. Tym razem wraz z Autorem spacerujemy po najważniejszych placach i ulicach Lwowa. W książce znajdziemy szczegóÅ‚owy opis budynków z uwzglÄ™dnieniem funkcji jakÄ… peÅ‚niÅ‚y w okresie miÄ™dzywojennym. Można siÄ™ też przenieść na lwowski Rynek w dzieÅ„ targowy, czy kupić używanÄ… książkÄ™ na KrakidaÅ‚ach. Do 2 tomu Tamtego Lwowa doÅ‚Ä…czony jest reprint planu Wielkiego Lwowa z 1937 r. z dokÅ‚adnym indeksem ulic. W książce znajduje siÄ™ bogaty materiaÅ‚ ilustracyjny – zarówno archiwalne zdjÄ™cia jak i grafiki Autora.
Witold Szolginia. Tamten Lwów tom 3: Świątynie, gmachy, pomniki
WiÄ™kszość przedwojennych lwowskich koÅ›cioÅ‚ów dziÅ› wyglÄ…da inaczej: staÅ‚y siÄ™ cerkwiami, Å›wiÄ…tyniami innych wyznaÅ„, niektóre straciÅ‚y funkcje sakralne. Autor wraca wspomnieniem do Lwowa swej mÅ‚odoÅ›ci i opisuje katedry trzech obrzÄ…dków katolickich: Å‚aciÅ„skÄ…, unickÄ… i ormiaÅ„skÄ… oraz wybrane koÅ›cioÅ‚y. Odwiedzamy z nim również najważniejsze publiczne gmachy, w tym Teatr Wielki z niezwykle symbolicznÄ… dekoracjÄ… fasady i wspaniaÅ‚Ä… kurtynÄ… Henryka Siemiradzkiego. PojawiajÄ… siÄ™ też przed nami wszystkie dawne pomniki Lwowa – po 1945 roku przetrwaÅ‚o ich zaledwie kilka…
Witold Szolginia. Tamten Lwów tom 4: My, lwowianie
Tom czwarty „Tamtego Lwowa” nosi podtytuÅ‚ „My, lwowianie”. MieszkaÅ„cy „tamtego Lwowa” zostali zapamiÄ™tani jako ludzie bardzo weseli. Czym siÄ™ wiÄ™c charakteryzowaÅ‚ homo leopoliensis, kto to byÅ‚ batiar i co to znaczy ćmaga? SkÄ…d Åšlepa MiÅ„cia wiedziaÅ‚a dokÅ‚adnie która jest godzina i kim byÅ‚ Lolu-Wariat. Co lwowiacy jadali w dzieÅ„ powszedni, a co od Å›wiÄ™ta. O tym wszystkim i innych lwowskich ciekawostkach można siÄ™ dowiedzieć z tomu 4.
Do książki doÅ‚Ä…czona jest pÅ‚yta DVD z filmem „WÅ‚óczÄ™gi”. W rolach gÅ‚ównych – „Szczepko” i „ToÅ„ko”. To wspaniaÅ‚a komedia z 1939 roku.
Dieter Schenk. Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej
Laureatem V edycji konkursu "Książka Historyczna Roku" im. Oskara Haleckiego (2012) zostaÅ‚ Dieter Schenk za książkÄ™ Noc Morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej. Serdecznie gratulujemy naszemu autorowi!
Książka opisuje jedno z najbardziej tragicznych a zapomnianych wydarzeÅ„ z okresu II wojny Å›wiatowej. 2 lipca 1941 r., dwa dni po wkroczeniu wojsk niemieckich do Lwowa zostaÅ‚ aresztowany wielokrotny premier RP sprzed 1939 r. a także profesor Politechniki Lwowskiej - Kazimierz Bartel. Wieczorem nastÄ™pnego dnia zostaÅ‚o aresztowanych 25 profesorów wyższych uczelni a także kilkanaÅ›cie przebywajÄ…cych w ich domach osób. Po krótkim przesÅ‚uchaniu nad ranem 4 lipca wszyscy zostali zamordowani. Wykonawcami tej zbrodni byli czÅ‚onkowie specjalnej jednostki policyjnej III Rzeszy - Einsatzkommando zur besonderen Verwendung. Do koÅ„ca lipca 1941 r. dokonano kolejnych aresztowaÅ„ i egzekucji. Jako ostatni, 26 lipca, zginÄ…Å‚ – Kazimierz Bartel. Dieter Schenk nie koncentruje siÄ™ na samej zbrodni, porusza szereg dodatkowych zagadnieÅ„, nakreÅ›la tÅ‚o poprzedzajÄ…ce tragiczne wydarzenia, jak również opisuje w szerszym kontekÅ›cie politykÄ™ eksterminacyjnÄ… na zajÄ™tych terenach. Niezwykle ciekawa dla polskiego czytelnika jest część poÅ›wiÄ™cona Å›ledztwom jakie byÅ‚y prowadzone po 1945 r. zarówno w Niemczech, jak i w Polsce. Dieter Schenk dotarÅ‚ do źródeÅ‚ w niemieckich archiwach nieznanych dotychczas polskim historykom. Przed 1989 r. wÅ‚adze ukraiÅ„skie i niemieckie niechÄ™tnie wspominaÅ‚y o mordzie dokonanym na polskich profesorach lwowskich uczelni. PamiÄ™taÅ‚y o nich ich rodziny, przyjaciele czy dawni uczniowie. Warto nadmienić, że do dnia dzisiejszego żyje córka prof. Bartla - Cecylia Bartel (Kraków) oraz trzej synowie zamordowanych osób – Jan Longchamps de Berier (Gliwice), StanisÅ‚aw GrzÄ™dzielski (Warszawa), Zbigniew Kostecki (Krefeld, Niemcy). W 2011 minęło dokÅ‚adnie 70 lat od dokonania tej zbrodni. Książka jest doskonaÅ‚ym pretekstem aby przypomnieć to wydarzenie. Bardzo ważne w tym projekcie jest również postać autora. Dieter Schenk jest niezwykle zasÅ‚użonym historykiem, autorem książek o zbrodniach nazistowskich na terenie okupowanej Polski. Jego książka Poczta Polska w GdaÅ„sku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sÄ…dowego (Wydawnictwo Oscar, GdaÅ„sk 1999) o losach polskich pocztowców z GdaÅ„ska oraz o ich procesie i mordzie we wrzeÅ›niu 1939 r. przyczyniÅ‚a siÄ™ do przeprowadzenia przez SÄ…d Krajowy w Lubece rewizji wyroku oraz do rehabilitacji i uniewinnienia skazanych obroÅ„ców poczty gdaÅ„skiej. Za swojÄ… dziaÅ‚alność zostaÅ‚ odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu ZasÅ‚ug RP, od 2003 r. jest Honorowym Obywatelem Miasta GdaÅ„ska. W 2009 r. ukazaÅ‚a siÄ™ w Polsce jego książka – Hans Frank. Biografia generalnego gubernatora (Wydawnictwo Znak, Kraków).
Wierzymy, i taki jest też nasz cel, że książka Dietera Schenka może stać siÄ™ pretekstem aby o zbrodni sprzed 70 lat na nowo w Polsce rozmawiano, aby pomordowanym profesorom oddać należnÄ… pamięć i cześć. Wierzymy, że wydajÄ…c naszÄ… książkÄ™ w pewnym sensie speÅ‚niamy dzieÅ‚o podjÄ™te przez PaniÄ… Profesor KarolinÄ™ LanckoroÅ„skÄ…. ByÅ‚a ona bowiem jednÄ… z osób które zaangażowaÅ‚y siÄ™ w wyjaÅ›nienie tej zbrodni i ukaranie winnych. Podczas procesu Hansa Krügera, jednego ze zbrodniarzy odpowiedzialnych za mord, przed sÄ…dem w Münster w 1967 r. Pani Profesor Karolina LanckoroÅ„ska wystÄ™powaÅ‚a w charakterze Å›wiadka, ale sÄ…d niemiecki nie skazaÅ‚ go ostatecznie za mord na polskich profesorach we Lwowie.
Maurycy Allerhand, Leszek Allerhand. Zapiski z tamtego świata
Dwie częściowo równolegÅ‚e relacje z ZagÅ‚ady we Lwowie. Pierwsza z nich to cudem ocalaÅ‚y, pisany w lwowskim getcie, dziennik wybitnego prawnika pochodzenia żydowskiego Maurycego Allerhanda. Druga część to wspomnienia jego wnuka dr. med. Leszka Allerhanda.
Michał Maksymilian Borwicz. Uniwersytet zbirów. Rzecz o obozie Janowskim we Lwowie 1941–1944
Wznowiona pierwszy raz po 68 latach książka MichaÅ‚a Maksymiliana Borwicza to niezwykÅ‚e Å›wiadectwo więźnia Obozu Janowskiego we Lwowie, gdzie wedÅ‚ug szacunków historyków mogÅ‚o zginać nawet 200 000 galicyjskich Å»ydów. Książka Borwicza ma charakter opowiadania historycznego. Podczas lektury nasuwa siÄ™ skojarzenie z sÅ‚ynnÄ… książkÄ… Sołżenicyna „Jeden dzieÅ„dzieÅ„ Iwana Denisowicza”, choć u Borwicza wszystkie postacie sÄ… autentyczne. Czasem czytamy teksty Borwicza z niedowierzaniem – jak potrafiÅ‚, w takich warunkach, których grozÄ™ opisuje zresztÄ… jak najlakoniczniej, zdobyć siÄ™ na dystans, ironiÄ™, rozważania nad psychologiÄ… oprawców, ale też i nad wartoÅ›ciÄ… sÅ‚owa pisanego, mówionego, Å›piewanego, zapamiÄ™tanego (Eleonora Bergman).
Książka skÅ‚ada siÄ™ z dwóch części: reprintu oryginaÅ‚u z 1946 r. oraz obszernego aneksu. W jego wchodzÄ… cztery teksty: wstÄ™p (Eleonora Bergman), biografia Borwicza (Edyta Gawron), zarys historii Å»ydów lwowskich (Leon Perlman) i historia Obozu Janowskiego (Adam Redzik).
Książka dostÄ™pna jest również w wersji angielskiej.